برکات شب قدر در ماه رمضان از زبان علما و بزرگان
ماه مبارک رمضان، سومین ماه از ماههای پربرکتی است که ائمه و علمای دین، همواره در مورد خصوصیات و فضیلتهای آن تأکید کرده اند. از خطبهی پیامبر در مورد ماه رمضان که فرمود:«تنفس شما هم در این ماه، ثواب تسبیح، و خواب شما ثواب عبادت را دارد»، تا دستورالعمل علامه سید علی قاضی در ماه رمضان که در کتاب مهر تابناک اثر علامه طهرانی آمده، و روایتی از امام صادق که فرمود:«هرکه در ماه رمضان آمرزیده نشود، تا سال آینده آمرزیده نگردد مگر آنکه در عرفات حاضر شود.» در کنار همهی این فضیلتها و آثار، مهمترین و اثرگذارترین شب ماه رمضان، یعنی شبهای قدر، نیز از ویژگیهای خاص خود بهره مند است که در این مقاله به آن میپردازیم.
سفارشات اکید علما در مورد شب زندهداری و عبادت در شب قدر
در کتب معتبر و متنوعی از جمله مروج الذّهب، الکافی، تفسیرالقمّی، و تفسیر البیان، تفسیر صافی، و بویژه تفسیر برهان، روایات متعددی از فضیلت و کرامت این شب آمده است و شدیدا انسان را به غنیمت شمردن این فرصت تشویق کردهاند. از جمله دلایلی که برای ای سفارش خود مطرح میکنند، ثوابی است که عبادت در این شب برای انسان به همراه دارد. روایت است که عبادت در این شب، ثوابش از هزار ماه عبادت نیز بیشتر است.
تأکید مرحوم قاضی به مرحوم قوچانی در بیدار ماندن تا طلوع خورشید در شب قدر
در کتاب نوروز در جاهلیت و اسلام اثر آیت الله سید محمد محسن طهرانی، روایتی از علامه طهرانی آمده که فرموده است: مرحوم آیة الله شیخ عبّاس قوچانی، شاگرد سلوکی و وصیّ علامه سید علی قاضی نقل میکردند: «شب بیست و سوّم ماه مبارک رمضانی بود که ما خدمت مرحوم قاضی رسیدیم و ایشان تأکید بلیغ نمودند که تا صبح، یعنی طلوع خورشید بیدار بمانیم. برای اینکه در بین الطلوعین خوابم نبرد گفتم به صحن مطهّر أمیرالمؤمنین (ع) بیایم و در آنجا گوشهای بنشینم تا خورشید طلوع کند. به صحن مطهّر آمدم و همینطور در میان صحن قدم میزدم، ولی چون خسته بودم در گوشهای نشستم و به تفکّر و تأمّل پرداختم امّا غافل از اینکه خستگی ناشی از بیداری شب مرا به خواب فرو برد. یک مرتبه از خواب بیدار شدم و دیدم خورشید طلوع کرده است و پاسی از آن گذشته است. بسیار متأسّف شدم و بر این إهمال و کوتاهی، خود را سرزنش نمودم و به خانه مراجعت کردم. هنگامی که طبق معمول خدمت مرحوم قاضی رسیدم، تا چشم ایشان به من افتاد فرمودند: ”مگر نگفتم مواظب باشید که خوابتان نبرد! به واسطهی این غفلت از فیض بزرگی محروم گشتید. »
اثرات شب قدر بر مبنای معانی و تفسیر آیههایی از سورهی قدر در قرآن
بنابر سوره قدر در قرآن کریم، ملائکه و روح در این شب نازل میشوند. و این دلالت بر این موضوع دارد که این شب همواره و هر ساله برگزار میشده و مربوط به یک دورهی خاص و زمان پیامبر نیست. همچنین در این سوره از عبارت ﴿سَلَٰمٌ هِيَ﴾ استفاده شده که به معنای «این شب، سلام است» میباشد. یعنی شبی عاری از معصیت، کفر، تاریکی، بدی، جهنّم و شبی که شیاطین در آن مخفی بوده و نمیتوانند به سراغ انسان بیایند.
تمایز در شبهای قدر (شب 19، 21 و 23 رمضان)
اینکه شب نزول دقیقا کدام یک از شبهای قدر باشد مشخص نیست. اما طبق فرمایش علّامه مجلسی در مورد شب قدر، به نظر میرسد اصل نزول در شب 19، احکامش در شب 21 و امضایش در آخرین شب قدر باشد. اما سفارش شده که در تمام این شبها به عبادت مشغول باشیم. به هرحال در شب قدر، نزول برکات و ملائکه کاملتر بوده و این اتفاق برای کسی میافتد که برای آن شب آماده شده باشد.