اهمیّت و شرایط رؤیت هلال ماه در ابتدا و انتهای ماه رمضان
رؤیت هلال ماه، همواره یکی از مهم ترین و بحث برانگیز ترین مسائل در دنیای اسلام و مسلمین بوده است. رؤیت هلال اول ماه، راهی شرعی برای اثبات آغاز ماه قمری است که در برخی اعمال و عبادات مستحب و و اجب، همچون شب قدر و روزه در ماه رمضان، نقش تعیین کننده ای ایفا میکند. برای تعیین اول ماه، فقیهان مبانی متفاوتی را در کتب خود عنوان کردهاند. اما شاید مهمترین بحث در این رابطه، تعیین پایان ماه رمضان است. چراکه اگر با رؤیت هلال ماه در رمضان، مشخص شود که ماه رمضان 29 روزه بوده، فردای آن عید فطر و روزه گرفتن برای مسلمانان حرام است، و اگر صورت نگرفت، فردای آن روز، روز 30ام ماه رمضان، و روزه گرفتن، واجب خواهد بود.
برای آغاز روزه در ماه رمضان و پایان آن در ماه شوال، حکمی که وجود دارد روزه گرفتن بر اساس رویت هلال ماه، و افطار کردن بر اساس رویت هلال ماه است. هرچند این حکم، با حکم مجتهد جامع الشرایط یا حاکم شرع نیز مطابقت پیدا میکند. یعنی اگر حاکم، یا ولی فقیه اعلام کند که امروز ابتدای ماه رمضان است، و یا امروز انتهای ماه رمضان، حکم او از نظر شرعی ایرادی ندارد و از آن میتوان پیروی کرد. بنابراین اگر رؤیت هلال ماه در رمضان از طرف ولی فقیه یا مجتهد جامع الشرایط اعلام شود، نظر او بر نظر سایرین تقدم پیدا خواهد کرد.
اما مسئلهی دیگری که شاید در اینجا مطرح شود، صحیح بودن رؤیت هلال ماه با ابزارهای مخصوص این کار است یا اینکه صرفا باید بوسیله چشم عادی این رؤیت انجام گیرد؟ نکتهای که کاملا واضح میباشد این است که در زمان پیامبر، رؤیت هلال ماه بوسیلهی چشم عادی صورت میگرفته است. به این صورت که فردی با چشم های عادی، بر بالای بلندی یا تپهای رفته و به رؤیت هلال ماه میپرداخته است. اما در زمان فعلی، این کار بوسیلهی تلسکوپها صورت میگیرند. این امر در ظاهر شاید برخلاف اقدام پیامبر باشد. در این راستا، علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی مطلبی را با عنوان ملاک و میزان در ثبوت هلال اول ماه و عدم کفایت رویت ماه با چشم مسلح مطرح میکند که در آن این عمل را مخالف با سنّت و روش پیامبر معرفی کرده است. چرا که اگر رؤیت هلال ماه در رمضان بوسیله تلسکوپ یا ابزارهای مخصوص باید انجام بگیرد، بنابراین امر رؤیت هلال ماه در زمان پیامبر دارای خطا بوده است. در غیر این صورت و اگر کار پیامبر درست بوده، پس امروزه نیز باید بدین روش عمل شود.